Pozzolana và câu chuyện về người La Mã.
Khoảng hơn 2 ngàn năm trước, thành phố cảng Pozzuoli (nay là thủ phủ tỉnh Naples, Italy) bổng trở nên nên nổi tiếng vì những công trình xây dựng bền chắc lạ thường, chất lượng xây dựng vượt trên hẵn những công trình khác ở nước Ý. Và sau khi tìm hiểu người ta biết được rằng, những người thợ xây dựng thủ công Pozzuoli được đồn đại đang sở hữu một loại “vật liệu thần thánh” được lấy từ tro của ngọn núi lửa Campi Flegrei, chỉ cần trộn với nước là có thể tạo ra một chất keo làm kết dính vĩnh viễn các khối đá.
Họ kể rằng, sau những ngày đất đai bị rung chuyển vì núi lửa gầm thét, bầu trời bị bóp nghẹt bởi những tầng lớp tro bụi bay lơ lững, có người thợ thủ công trong một lần lang thang trên bờ biển đã vô tình tìm thấy một mảng đá vôi (CaO) trên bãi cát vàng bên bờ biển. Nhìn mảnh tàn tro rắn chắc lạ thường, người thợ thủ công mang về nghiên cứu và phát hiện ra rằng: khi đem Pozzolan trộn với vôi (CaO) sẽ tạo thành một loại vật liệu xây dựng vô địch, bền chắc, chưa từng có trên thế giới này.
Một bức tường thành bê tông thời La Mã, ảnh Canva |
Theo cách hiểu của khoa học ngày nay, Pozzolan được hình thành từ quá trình hoạt động địa chất nội sinh và ngoại sinh để tạo ra tro núi lửa, thuỷ tinh núi lửa có tính chất silic. Và khi kết hợp giữa Pozzolan với canxi hiđroxit thì tạo thành hợp chất có tính chất xi măng, làm tăng kết dính vật tư, gia tăng độ bền vững của khối công trình.
Và như chúng ta đã biết, không lâu sau phát hiện của người thợ thủ công đó, bê tông thời cổ đại được ứng dụng rộng khắp La Mã và nó đã mang lại cho nước Ý sự tiến bộ “thần thánh” về ngành kiến trúc xây dựng. Nhiều công trình xây dựng từ bàn tay điêu luyện của những người thợ thủ công La Mã vẫn còn hiên ngang tồn tại đến ngày nay và trở thành biểu tượng vàng trong ngành xây dựng như đấu trường Colosseum và công trình Nhà trò lớn ở Roma, nhà tắm công cộng Caracalla…
Công trình thời cổ đại, ảnh Canva |
Từ bê tông thời cổ đại đến xi măng Portland.
Câu chuyện Pozzolana được vô tình phát hiện từ quá khứ cổ đại đã khép lại theo những biến động của dòng lịch sử thăng trầm, cũng như bí quyết tạo ra xi măng nhân tạo đầu tiên cũng tuyệt tích. Nhưng may mắn thay, sự trường tồn của các công trình kiến trúc của cổ đại Italy trở thành sự ám ảnh của thế hệ sau và nhiều nghệ nhân quyết tâm nghiên cứu để tìm ra bí quyết xây dựng của người cổ đại La Mã.
Lâu đài xám thời cổ đại, ảnh Canva |
Và vào năm 1824, cột mốc đánh dấu mở đường cho ngành xây dựng hiện đại được mở ra, kỹ sư Joseph Aspdin được cấp bằng sáng chế cho quá trình tạo ra xi măng Portland. Theo đó, các nguyên liệu đầu vào chính để sản xuất xi măng là đá vôi giàu CaCO3, đất sét, quặng sắt (nếu cần), và thạch cao.